Η Γλυφάδα στην αρχαιότητα

Δήμος Γλυφάδας

Η Γλυφάδα, έδρα του ομώνυμου δήμου, είναι παραλιακό προάστιο, παρά την Άκρα Πούντα του Σαρωνικού, στα νότια του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, έκτασης 25 τετρ. χλμ. Από την Αθήνα απέχει περίπου 14 χλμ. και από το Φάληρο περίπου 7,5 χλμ. Διοικητικά, ανήκει στην περιφέρεια Αττικής και στη Νομαρχία Αθηνών.
Ο αρχαίος δήμος Αιξωνής
Στην περιοχή που σήμερα απλώνεται ο Δήμος της Γλυφάδας στην αρχαιότητα υπήρχε ο δήμος της Αιξωνής, ο οποίος ήταν γνωστός για τη νοστιμιά της Αιξωνικής Τρίγλης (τρίγλη = το μπαρμπούνι), που αλιευόταν στη θάλασσά της. Ήταν γνωστός επίσης και για τις γεωργικές καλλιέργειες, πού ήταν μια από τις βάσεις οικονομικής άνθησης της περιοχής, μιας από τις πλουσιότερες στην Αθήνα.
Ο μεγάλος αττικός δήμος της Αιξωνής ανήκε, σύμφωνα με τη διαίρεση του Κλεισθένη, στην παραλιακή τριττύ της Κεκροπίδος φυλής. Ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων (67 π.Χ. - 23 μ.Χ.) περιγράφοντας τους δήμους της δυτικής Αττικής με τη σειρά από το Φάληρο ως το Σούνιο, αναφέρει την Αιξωνή μεταξύ του Αλιμούντος και των Αλών Αιξωνίδων.
Με βάση αυτά τα στοιχεία είναι δυνατό να υπολογιστεί περίπου η έκταση του δήμου της Αιξωνής, αν και τα όριά του δεν έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια. Το όρος του Υμηττού και η θάλασσα αποτελούσαν οπωσδήποτε τα φυσικά του όρια αντίστοιχα προς τα ανατολικά και τα δυτικά. Το βόρειο όριό του ακολουθούσε μάλλον κάποιο από τα μεγάλα ρέματα του Υμηττού, που αρχίζουν από τη θέση «Γυρισμός» και καταλήγουν στη θάλασσα κοντά στο Ελληνικό.
Το νότιο όριό του πρέπει, εφόσον κατά το Στράβωνα η Αιξωνή έφτανε απέναντι από την Υδρούσσα, να περιλάμβανε και τμήμα της σημερινής Βούλας. Εδώ, πάλι κάποιο φυσικό όριο, όπως η κοίτη ενός από τα ρέματα του Υμηττού κάπου μεταξύ Βούλας και Άνω Βούλας, θα αποτελούσε το σύνορο με το γειτονικό δήμο των Αλών Αιξωνίδων.
Από την προϊστορική εποχή ως τα βυζαντινά χρόνια
Η περιοχή της Αιξωνής κατοικήθηκε, σύμφωνα με τις ενδείξεις, σε όλες τις περιόδους της αρχαιότητας, από την προϊστορική εποχή ως τα βυζαντινά χρόνια.
Η χερσόνησος της Πούντας περιλαμβάνεται στις θέσεις της Αττικής που κατοικήθηκαν στα νεολιθικά χρόνια (6000 - 2800 π.Χ.) αν και δεν είναι γνωστά κτιριακά λείψανα αυτής της περιόδου.Στην πρωτοελλαδική εποχή (2800 - 2000 π.Χ.) ανήκει τάφος που βρέθηκε κοντά στην παραλία στα νότια της Πούντας. Φαίνεται ότι κάπου εκεί υπήρχε παραθαλάσσιος πρωτοελλαδικός οικισμός με το νεκροταφείο του.     
Βέβαιη θεωρείται η ύπαρξη (1) μυκηναϊκού οικισμού, στον οποίο πρέπει να ανήκε νεκροταφείο της υστεροελλαδικής ΙΙΙ Β-Γ περιόδου (1300-1150 π.Χ.), που αποκαλύφθηκε (2) στην Αλυκή, στα ανατολικά της Πούντας. Κτίσματα των μυκηναϊκών χρόνων είχαν καταγραφεί παλαιότερα σε ύψωμα πάνω από τον Αγ. Νικόλαο, στις πλαγιές του Υμηττού, στα αριστερά της χαράδρας του «Γυρισμού». Τα λείψανα αυτά δεν εντοπίστηκαν σε νεότερες έρευνες. Η Αιξωνή θεωρείται ότι αποτελούσε τη δωδέκατη πόλη του Θησέα, της οποίας το όνομα είχε παραλειφθεί από το σχετικό κατάλογο του Φιλοχόρου, που διασώζει ο Στράβων.
Αγγεία της γεωμετρικής περιόδου (9ος - 8ος αι. π.Χ.), που βρέθηκαν στην Αλυκή μαζί με τα μυκηναϊκά, δείχνουν ότι η κατοίκηση συνεχίστηκε χωρίς διακοπή και μετά το τέλος της Εποχής του Χαλκού.Κατά τους αρχαϊκούς (7ος-6ος αι. π.Χ.) η Αιξωνή φαίνεται ότι παρουσίαζε τη μορφή αγροτικής κοινότητας. Προς το τέλος του 6ου αι. π.Χ. οι Αιξωνείς, παρακινημένοι μάλλον από την αγροτική πολιτική του Πεισιστράτου, ξεχέρσωσαν και καλλιέργησαν εντατικά τα κτήματά τους.Κέντρο του οικισμού στους κλασικούς χρόνους γίνεται η περιοχή του Πυρναρί, όπου έχουν αποκαλυφθεί τα περισσότερα λείψανα κατοικιών αυτής της περιόδου. Από εκεί, δίπλα στον Αγ. Νικόλαο, περνούσε η αρχαία οδός προς το Σούνιο, διασχίζοντας το κέντρο του αρχαίου δήμου. Κατά μήκος της εκτείνονταν αξιόλογα κλασικά νεκροταφεία με επιβλητικά ταφικά μνημεία. Ο πληθυσμός, λοιπόν, είχε συγκεντρωθεί στο εσωτερικό, αλλά ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε η παραλία, γιατί εκεί βρισκόταν το λιμάνι των Αιξωνέων (στον όρμο προς Β. της Πούντας).
Κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο ο οικισμός απλώθηκε ή μετακινήθηκε προς την περιοχή της Πούντας, όπως δείχνουν σημαντικά οικοδομικά λείψανα των μεταχριστιανικών χρόνων.Από την αρχαιότητα ως τα τέλη του περασμένου αιώνα η περιοχή της Αιξωνής είχε διατηρήσει τον αγροτικό της χαρακτήρα. Ως το 1830 την έκταση της σημερινής Γλυφάδας κάλυπταν δύο συνεχόμενα τούρκικα τσιφλίκια, περιλαμβάνοντας την περιοχή από το Χασάνι ως τη Βούλα και από το δρόμο Αθηνών – Βάρης (στους πρόποδες του Υμηττού) ωε τη θάλασσα
Η ανάπτυξη του Δήμου Γλυφάδας από τις αρχές του 20ου αιώνα   Η περιοχή, ήδη από τις αρχές του 20 αιώνα έχει μετονομαστεί σε Γλυφάδα, από κάποια πηγάδια που υπήρχαν και είχαν γλυφό νερό. Το 1926, η περιοχή που ως τότε ανήκε στην κοινότητα Μπραχαμίου, αποσπάται σε ανεξάρτητη κοινότητα. Το 1943 επέρχεται διοικητική μεταβολή με το Νόμο 239/43 και οι κοινότητες Γλυφάδας και Ελληνικού καταργούνται. Στη θέση τους δημιουργείται ο Δήμος Ευρυάλης με έδρα το συνοικισμό Γλυφάδας. Δύο χρόνια αργότερα με αναγκαστικό νόμο ο Δήμος Ευρυάλης μετονομάζεται σε ΔΗΜΟ ΓΛΥΦΑΔΑΣ. 
Τα πρώτα σπίτια χτίζονται το 1920 και σύντομα αρχίζει η τουριστική εκμετάλλευση της όμορφης παραλίας. Η Γλυφάδα αναπτύσσεται σε σύγχρονη  λουτρόπολη.
Τον καιρό του πολέμου, η λουτρόπολη ατονεί, οι παραθεριστές λιγοστεύουν όπως και οι συγκοινωνίες με την Αθήνα. Όμως παρ΄ όλο που δουλειές δεν υπήρχαν, η Γλυφάδα με τις μεγάλες διαθέσιμες για βοσκή εκτάσεις και με κάθε είδος βλάστηση πέρασε την Κατοχή χωρίς πείνα. Ενώ οι κάτοικοι βρίσκονταν σε διαμάχες με τους κτηνοτρόφους, που υποβάθμιζαν την περιοχή, άλλαξαν στάση και τους έδωσαν άδεια να βόσκουν ακόμη και στους κήπους τους. Και η Γλυφάδα είχε πολλούς κήπους. Οι παλιοί μιλούν με νοσταλγία και συγκίνηση για τους κήπους που χάθηκαν. Η Γλυφάδα λοιπόν, ή μάλλον οι κάτοικοί της δεν πείνασαν στον πόλεμο και στην Κατοχή, όμως βομβαρδίστηκαν ανελέητα. Μάλιστα όλη η συνοικία του Βοσπόρου καταστράφηκε, όντας κοντά στο μικρό αεροδρόμιο που τότε λειτουργούσε ως στρατιωτικό.
Στη Γλυφάδα ζούσαν περίπου 100 συνολικά οικογένειες προσφύγων. Η γειτονιά τους ήταν ο Βόσπορος. Δούλευαν ως μικροεπαγγελματίες, έμποροι, εργάτες για το αεροδρόμιο που επεκτεινόταν.  Πολλές οικογένειες βρέθηκαν χωρίς σπίτια και έγιναν για ακόμη μία φορά πρόσφυγες , γύρω στα 1967, όταν τους έδιωξαν για να επεκτείνουν το αεροδρόμιο δίνοντάς τους μια μικρή αποζημίωση.
Όταν μιλάμε για Γλυφάδα, μιλάμε συνήθως για την Κάτω Γλυφάδα, μια που η Άνω Γλυφάδα, η περιοχή δηλαδή της Τερψιθέας, άρχισε να αναπτύσσεται πολύ αργότερα από το 1960. Στην περιοχή αυτή υπήρχαν μαντριά και βοσκούσαν πρόβατα στα οικόπεδα και στις αλάνες.
Οι πρώτοι αγοραστές γης εγκαταστάθηκαν στην Τερψιθέα το 1933, όπου τότε η εφημερίδα “Ελεύθερος Άνθρωπος” έδινε κομμάτι γης στην περιοχή έναντι ορισμένων κουπονιών και ενός μικρού χρηματικού ποσού. Τότε η Τερψιθέα είχε χωματόδρομους, δεν είχε νερό και φως, δεν υπήρχε συγκοινωνία να τη συνδέει με άλλες περιοχές και δεν είχε καθόλου πράσινο. Αυτό το τελευταίο είναι κάτι που μας κάνει να πούμε ότι η εξέλιξη για πρώτη φορά δε στέρησε μια περιοχή από το πράσινο. Αντιθέτως τώρα η περιοχή έχει πράσινο και βέβαια εδώ και πολλά χρόνια όλα τα αγαθά του πολιτισμού.